PANDEMİ DÖNEMİNDE İŞ HUKUKU İHLALLERİ

Pandemi döneminde en sık karşılaşılan suistimal çeşidinin, işçilerin tam süreli olarak çalıştırılmasına
rağmen kısa çalıştırma ödeneğine başvurulması olduğunu vurgulayan Öcal, “İşverenler böylelikle
işçilerin işsizlik ödeneğinden doğan birikimlerini haksız olarak tüketmektedirler. Bu dönemde SGK'ya
hizmet bildirimi de yapılmadığından gerçekte çalışarak geçirdiği dönemler işçinin hizmet süresine
dahil edilmemektedir. Bu nedenle çalışma sürelerine bağlı hakların hesabında olumsuz etkileri
olacaktır. Örneğin; kısa çalışma yapıldığı bildirilen işyerinde, kıdem tazminatına ve yıllık izne hak
kazanmak için çalışılması gereken 1 yıllık süre, işe iade davası açmak için çalışılması gereken en az 6
aylık süre ve ihbar tazminatı için çalışılması gereken süreler de uzayacaktır” dedi.

Bir diğer suiistimal şeklinin ise ücretsiz izin prosedürünün bir kısım çalışanlara uygulanmasına
rağmen diğer çalışanlara uygulanmaması olduğunun altını çizen Öcal, “Ücretsiz izne çıkarma yetkisi
işyerinin bütününü ilgilendiren durumlarda bir hak olarak tanınmıştır. Şirketin bütününde genel bir
azalma olmamasına rağmen örneğin sırf hamile (gebe) diye bir çalışanın ücretsiz izne çıkarılması
mevzuatın konuluş amacına aykırıdır. Aynı şekilde çalışanı bezdirmek ya da istifaya zorlamak için
ücretsiz izne çıkarılması da yasaya aykırıdır. İşverenin fiilen iş hacminde bir daralma olmamasına
rağmen yapmış olduğu bu uygulama kanun tarafından korunmayacaktır. Bu durumda da işçi kendisine
tanınan tüm hakları kullanabilecektir” şeklinde konuştu.

Sosyal güvenlik kurumuna çalışanların gerçek ücreti üzerinden maaş bildirimi yapılmayan işyerlerinde
Pandemi döneminde daha çok mağduriyet yaşandığına değinen Öcal, “Gayri resmi ve elden maaş
ödemesi yapılan bu işyerlerinde kısa süreli çalışma ödeneği Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen
ücret üzerinden yapılması nedeniyle doğmaktadır. Asgari ücretten daha fazla ücret alan bir işçinin
SGK'ya maaşının asgari ücret olarak bildirilmesi, işsizlik ve kısa çalışma ödeneğinin de düşük hesap
edilmesine neden olmaktadır. 

İşten çıkarma yasağı nedeniyle çalışanını işten çıkaramayan işverenlerin işçilerinden zorla istifa
dilekçesi almaları ya da istifa etmemesine rağmen SGK'ya istifa kodu (3 Numaralı Kod) bildirilmesi
de başka bir suistimal çeşididir. Her iki durumda da çalışanın iş akdi SGK nezdinde istifa suretiyle son
bulmuş göründüğünden, kısa çalışma ödeneğinden veya işsizlik maaşından yararlanması söz konusu
olmamaktadır.” diye ifade etti.

Bu ve benzeri sorunlarla karşılaşan çalışanların iş ve işçi hukuku avukatlarından hukuki danışmanlık
almadan hiçbir işlem yapmamalarının önemini vurgulayan Öcal, sözlerine şu şekilde son verdi:
“Yargıtay uygulamalarına göre Sosyal Güvenlik Kurumuna yanlış ve hatalı bilgiler verilmesi, istifa
etmediği halde 3 numaralı koddan çıkış kodu bildirilmesi, kısa çalışma ödeneğinden yararlanılmasına
rağmen tam süreli çalıştırılması, eşit işlem borcuna aykırı olarak ücretsiz izne çıkarılması ve elden
maaş ödemesi uygulaması nedeniyle daha az kısmi çalışma ödeneği alınması gibi durumlar çalışana iş
akdini haklı ve bildirimsiz olarak fesih hakkı vermektedir. Bu durumda işçinin kıdem tazminatı, eksik
ödenen maaşları, varsa UBGT ve Fazla Mesai alacakları, eksik ödenen işsizlik ödeneklerini ve diğer
işçilik alacaklarını talep ve dava etme hakları bulunmaktadır.”