Doç. Dr. Cemal Kara: Obezite Ölümcül Bir Hastalıktır

Obezitenin tedavi edilmediği takdirde birden çok hastalığı tetikleyeceğini bildiren Doç. Dr. Cemal Kara, obezite cerrahisinin büyük riskler taşımadığını ancak cerrahi müdahaleyi yapacak doktoru iyi seçmenin olası riskleri önlemek bakımından çok önemli olduğunu vurguladı. 

"OBEZİTENİN YÜZDE 80'İ GENETİK FAKTÖRLERDEN KAYNAKLANIYOR"

Obezite halk tarafından çok yemekle ilişkilendirilen bir hastalık, siz bize obezitenin doğru tanımını yapar mısınız?

Obezitenin tıbbi olarak doğru tanımı, vücutta olması gerekenden fazla yağ birikmesidir. Dünya Sağlık Örgütü obeziteyi tek başına bir hastalık olarak kabul ediyor. Yani bu yalnızca fiziksel görünümle alakalı bir durum değil, obeziteniz varsa bir hastalığınız var anlamına geliyor. Obezite kalp hastalığı, akciğer hastalığı gibi tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Fazla yemek ya da yeme alışkanlığının bozukluğu bu işin yalnızca bir parçası. Obezitenin yüzde 80’i genetik faktörlerden, ailenin kalıtımsal özelliklerinden kaynaklanıyor. Bunlara düzensiz beslenmenin, egzersiz yapmamanın, hareketsiz bir yaşam sürmenin de katkısı var. Ama tüm bu çevresel faktörler obezite sebepleri arasında yüzde 20’yi geçmiyor. Şöyle düşünün, sigara içerseniz kalp krizi geçirme riskiniz artar, dolayısıyla sigara kalp krizi sebeplerinden birisidir, ama tek başına bir sebep değildir. Obezite de öyle. Fazla yemek yemek, egzersiz yapmamak kilo yapabilir, ama sadece bu etken değil.

Türkiye’de obezite yaygın mı?

Avrupa’da Almanya ile birincilik için yarışıyoruz. Avrupa genelinde yüzde 20lerde iken, bizde bu oran yüzde 30’a yakın durumda. Bu da toplumun neredeyse üçte biri demek. Bu da çok ciddi bir sağlık sorunu olduğunu ortaya koyuyor. Hem genetik yapı hem de beslenme alışkanlığına baktığımızda en çok görülen yer ise Amerika. Sadece yoğun gözüken yerlerde değil, dünyanın diğer ülkelerinde de obezite hızlı bir artış gösteriyor.

"KİLOSU YÜZÜNDEN İŞE ALINMAYAN İNSANLAR VAR"

Hastalar size en çok hangi beklentiyle geliyor?

Hastalar genellikle estetik kaygılarla geliyorlar. Özellikle henüz sağlık problemi ortaya çıkmamış genç hastalar estetik kaygılarla geliyor, fakat yaş ilerledikçe ve sağlık problemleri arttıkça estetik kaygı arka planda kalıyor. Çünkü obezite nefes darlığı, şeker, tansiyon, eklem rahatsızlığı, hareket kısıtlılığı gibi yetmişe yakın hastalığa sebep oluyor. Obezite sigaradan sonra en sık önlenebilir ölüm sebebi olarak kabul ediliyor. Obezite yüzünden iş hayatı, özel hayatı etkilenen çok fazla insan var. Mesela kilosu yüzünden işe alınmayan insanlar var. Daha önce başvuru yapıp alınmadığı bir işe, ameliyat sonrasında zayıfladığı için alınan hastam oldu. Bir de bu işin devlet için mali boyutu var. Obezite sigorta sistemleri üzerinde ciddi bir yük. Çünkü obezite hastalığı daha önce de belirttiğim gibi farklı hastalıkları tetikliyor. Mesela bir obezite hastasının ömür boyu tansiyon, şeker ilacı kullanması lazım, yaklaşık 40-45 yaşında diz protezi olması lazım. Bu ilaçları yazdırmak ve rutin kontrollerini yaptırmak için göğüs, kardiyoloji, ortopedi, kadın doğum gibi branşları içermek üzere en az beş tane temel branşta yılda minimum 3 ya da 4 kere muayeneye gidiyorlar ve akabinde bir sürü ilaç yazılıyor. Bunlar istatistikî rakamlar. Bu durum da sigorta sistemleri üzerine milyarlarca dolarlık yük bindiriyor. Hollanda bu gibi durumlar için hastasına Mobilbahis para veriyor ve ameliyatını yaptırıyor. Çünkü aslında verdiği ameliyat ücreti, hastanın sağlık sisteminden bir yılda harcadığı para. Yani sigorta sisteminde uzun vadede daha avantajlı.

"OBEZİTENİN TEK TEDAVİSİ CERRAHİDİR"

Cerrahi müdahalelerden sonra hastanın istediği her şeyi yiyebileceği ve kilo almayacağı algısı doğru mu?

Doğru değil. Öncelikle şuna değinmek lazım, hastanın ciddi derecede obezitesi varsa, bu hasta daha önce diyet yapmaya çalışmış ve olmamışsa obezitenin cerrahiden başka bir tedavisi şu an için yok. Bazen internette karşılaşıyorsunuz zayıflama çayı gibi ürünlerle. Ben hep şunu söylüyorum, obezitenin ilacını bulan adam muhtemelen köşe olacak. İlaç şirketleri buna her yıl milyarlarca dolar harcıyorlar. Ama henüz bu hastalığı tedavi edecek bir ilaç bulunamadı, yakın gelecekte de bulunacakmış gibi gözükmüyor. Dolayısıyla koca şirketlerin milyarlarca dolar harcayıp bulamadığı zayıflama formülünü internetten satılan çaylar mı bulmuş? Obezitenin tek tedavisi cerrahidir. Bu ameliyattan sonra tekrar kilo alma ihtimali var mı? Evet, var. Ameliyatlar yardımcı yöntemlerdir. Ama bu ameliyatlarla beraber hayatınızı bir düzene oturtmanız, düzenli beslenmeniz ve spor yapmanız gerekir. Totale baktığımızda ameliyattan sonra kilo alınma durumu çok düşük bir yüzde, ama böyle bir ihtimal de var tabi.

"OBEZİTE CERRAHİSİNDE HEKİM DENEYİMİ ÇOK ÖNEMLİ"

Mide küçültme ameliyatları mevcut arzdan dolayı artık bir rant kapısı haline gelmiş durumda. Bu durumun mağduriyetini yaşamamak adına hastalar ne yapmalı?

Evet bir rant kapısı haline geldiği doğru. Çünkü sadece Türkiye’de bu hastalık sebebiyle ameliyat olması gereken 3 milyondan fazla insan var. Şimdi ticari olarak özel hastane sahibi olduğunuzu düşünün, bu pastadan pay almak istemeniz gayet doğal. Obezite cerrahisi güvenli bir cerrahi ama uygun koşullarda yapılması lazım ve hekim deneyimi çok önemli. Hem sorun çıkmaması hem de sorun çıktığı takdirde derhal çözülebilmesi adına önemli. Şimdi bazı şeyleri çözemezsiniz, örneğin emboli atar, kan pıhtısı atar, bunları çözmek çok kolay değildir. Ama bunlar zaten bu ameliyata özel riskler değildir. Ama bu ameliyata özel riskler de var, örneğin kaçak. Kaçak, mideye attığımız dikişte sızıntı olmasıdır. Evet iyileşme süreci uzayabilir ama aynı zamanda çok kolay tedavi edilebilir bir risktir. Ama tabi burada hekimin bunu biliyor ve yönetebilecek güçte olması gerekiyor.

Her kilolu insan obezite cerrahisinden yararlanabilir mi?

Öncelikle boy kilo oranına bakıyoruz. Boy kilo oranı 35’in üzerinde olması gerekir. İkincisi bu hastanın daha önce diyet yapmaya çalışmış ve başaramamış olması gerekli. Örneğin bazı hastalar geliyor, daha önce hiç diyet yapmamış. O hastaya doğrudan cerrahi müdahalede bulunmak doğru değil. Ama hasta gelmiştir, yıllarca diyet yapmış ama başarılı olamamıştır, o hasta bu ameliyat için uygundur.

"MİDE BOTOKSU AMELİYATIN ALTERNATİFİ DEĞİLDİR"

Obezite cerrahisinde uyguladığınız operasyonlar nelerdir?

 Pek çok farklı operasyon çeşidimiz var. En çok uygulanan işlem tüp mide ameliyatı. Bir de son zamanlarda mide botoksu uygulaması popüler. Ama bu uygulamayla ilgili şu bilinmelidir ki, mide botoksu ameliyatın alternatifi değildir. İkincisi endoskopiyle yapılıyor, cerrahi bir işlem değil. Yani hasta ameliyat olmasını gerektirecek kadar bir kilodaysa işe yaramayacak bir yöntem.

Tedavide hangi yöntemin uygulanacağına nasıl karar veriyorsunuz?

Her yöntemin artıları ve eksileri var, bu bakımdan ben hastayla konuşmayı tercih ediyorum. Dolayısıyla sabit bir yöntem belirlememek lazım, hastanın ihtiyaçları, beklentisi nedir, hasta nelere uyum sağlayabilir, bunları gözden geçirmek lazım. Avantajlarını ve dezavantajlarını da ortaya koyarak, sağlıklı bir iletişim kurmaya ve kararları da bu şekilde vermeye özen gösteriyorum.

"OBEZİTENİN TEK BAŞINA OLUŞTURDUĞU ÖLÜM RİSKİ YÜZDE 6-7"

Obezite cerrahisinin riskleri nelerdir, bu risklerde cerrah kadar hastanın da payı var mı?

Öncelikle şunu belirtmek lazım, obezitenin kendisi ölümcül bir hastalıktır. Ameliyatı eğer uygun şartlarda oluyorsanız, hekiminiz tecrübeliyse, bulunduğunuz hastanenin standarları bu ameliyat için uygunsa herhangi bir sorun çıkma ihtimali yüzde 1’den düşük. Bu şu anlama geliyor, safra kesesinden daha tehlikeli bir ameliyat değil. Diğer taraftan bakarsak, obezitenin tek başına hastada oluşturduğu ölüm riski yüzde 6-7’lerde. Bunun çok daha yüksek olduğunu söyleyen yayınlar da var. Dolayısıyla hasta zaten o riskin kat kat fazlasıyla yaşıyor. Yani obezite hastalığının kendisi ameliyatından çok daha tehlikeli.