Ölümcül virüsler neden yarasalarda ortaya çıkıyor?

Yarasalar yakın geçmişte yaşanan ve hayvandan insana bulaşan pek çok hastalığın başlıca sorumlusu kabul ediliyor. Ebola, SARS, Marburg, Nipah gibi virüslerin yanı sıra şimdi de Covid-19 hastalığına neden olan yeni tip Koronavirüs'ün de de yarasalardan kaynaklanmış olabileceği düşünülüyor.

Yeni araştırma, memeli sınıfı içinde yaklaşık bin türü bulunan ve uçabilen tek canlı takımı olan yarasaların uçma yeteneği kazanma sürecinde virüsler için gelişme alanına dönüştüğünü öne sürdü ve yarasalarda hız kazanan viral dinamiklere karşı uyardı. 

Hakemli bilim dergisi eLife’da yayımlanan yeni makaleye göre, yarasaların evrimsel süreçte uçmasını sağlayan bazı adaptasyonlar aynı zamanda yüksek işlevli bir bağışıklık sistemine sahip olmalarını sağladı.

Independent Türkçe'nin aktardığına göre yarasaların güçlü bağışıklık yanıtı, yarasaları bulaşıcı hastalıklara karşı dayanıklı yapıyor ancak bu aynı zamanda daha ölümcül virüslerin evrimleşmesine olanak tanıyor ve bu virüsler insan gibi türlere bulaştığında çok daha ağır sonuçlar doğurabiliyor.

Kendi başlarına hedef hücreye tutunmak dışında hiçbir etkinlik gösteremeyen virüsler, bir yandan ele geçirdikleri hücreleri kendi kopyalarını üretmek için kullanarak yok ederken diğer yandan hem kendilerini çoğaltmak hem de yaymak için üzerinde bulunduğu canlılara yani konaklara ihtiyaç duyuyor. Dolayısıyla virüsler çok hızlı çoğalırsa ve öldürücülük oranı artarsa, hızla ölen konaklar kendilerini yayamayacağı için bu tür virüsler yayılmakta başarısız oluyor. Bu nedenle her virüs evrimsel stratejisine göre öldürücülük ve yayılma hızı arasında bir denge tutturuyor. Ancak eğer virüsler bağışıklık sistemi çok güçlü bir canlıda bulunuyorsa ve tamamen yok olmuyorsa konak üzerinde barınarak alabildiğine öldürücü hale gelebilir.

Discover’in haberine göre, yeni yayımlanan araştırmanın baş yazarlarından Cara Brook, yarasadaki bu durumu şöyle açıklıyor:

Virüs, yarasa konağında o yarasaya zarar vermeden daha hızlı çoğalabilir. Ancak (virüs) yarasadaki bağışıklık sisteminden yoksun başka bir şeyde kendini gösterdiğinde, son derece öldürücü olur.

Daha önceki araştırmalar, yarasaların hayvanlar alemindeki diğer takımlara göre daha fazla zoonotik hastalık barındırdığını göstermişti. Bu çalışmalar ayrıca diğer hayvanlardan bulaşanlara nazaran yarasadan bulaşan virüslerin insanlarda daha fazla ölüme neden olduğunu göstermişti.